عکاسی 360 درجه و تور مجازی

• تاریخچه عکاسی 360 درجه

در اواسط قرن هجده میلادی توسط یک نقاش انگلیسی کلمه پاناراما (Panorama) جهت توصیف رسانه ای تصویری که ابداع کرده بود استفاده شد.

رابرت بارکر (Robert Barker)

این نقاش که رابرت بارکر (Robert Barker) نام داشت از استوانه ای عظیم برای نمایش نقاشی های بزرگی که کشیده بود استفاده کرد و با موفقیتهای زیادی مواجه شد.

نمایشگاه استوانه ای شکل آثار پانارامیک رابرت بارکر

بعد از آن نیز و از ابتدای اختراع دوربین داگرئوتایپ (daguerreotype) در سال 1837 همواره عکسبرداری پاناراما از دغدغه های مهم عکاسان بوده است.دوربین داگرئوتایپ (daguerreotype)

اولین تصاویر پاناراما نیز بدین طریق ثبت گردید که ابتدا به طور دستی دوربین در محور افقی به طور دقیق توسط عکاس به چرخش در میآمد و در زوایای متناسب با زاویه دید لنز عکاسی میشد. سپس با چسباندن آن صفحات مسی آغشته به نقره، عکس پاناراما خلق میگردید. اولین تصاویر پانارامای در دسترس عکسهایی از سانفرانسیسکو است که توسط مارتین برمن (Martin Behrman) در سال 1851 گرفته شده است.

سانفرانسیسکو 1851 مارتین برمن (Martin Behrman)

با پیشرفت صنعت عکاسی لنزهای زاویه باز به بازار آمد، همچنین دوربین هایی که توانایی چرخش لنز خود در محور نودال پوینت (Nodal point) را داشتند نیز اختراع گردید و این توسعه ادوات باعث گردید که عکسهای پانارامای بهتری خلق گردد. هر چند اولین دوربینی که قابلیت چرخش 360 درجه را داشت توسط ام . گارلا (M.Garella) انگلیسی در سال 1857 ابداع شد ولی این جان آر کانن (John R Canon’s)  بود که اولین دوربینی که توانایی عکاسی یک باره 360 درجه روی یک رول فیلم را داشت در سال 1887 به ثبت رسانید.

ثبت اختراع دوربین با قابلیت چرخش 360 درجه

پل بروکلین – جان آر کانن (John R. Connons) 1890

دوربین و نگاتیو پانارامیک ساتون – 1861 – موزه ویکوریا لندن

دوربین پانارامیک ویستا 1901

با همه این پیشرفتها هنوز عکاسان به عکس 360 درجه با معنای امروزی آن دست پیدا نکرده بودند. تا اینکه بعد از ورود عکاسی دیجیتال و توسعه بازی های کامپیوتری در سال 1994 جان کارماک (John Carmack) که یک مهندس نرم افزار و برنامه نویس انگلیسی ساکن آمریکا بود اولین عکس 360 درجه را خلق کرد. این عکس با استفاده از دوربین مجهز به لنز Fish-eye و برای بازی کامپیوتری Quake ساخته شده بود.

جان کارماک (John Carmack)

از این به بعد و با توسعه نرم افزاری و سخت افزاری مناسب، عکاسی 360 درجه جایگاه ویژه ای در دنیای عکاسی دیجیتال پیدا کرد.

• عکس 360 درجه به زبان ساده

ساده ترین تعریف عکس 360 درجه میتواند این جمله باشد. ” عکسی با زاویه دید 360 درجه افقی و 180 درجه عمودی “. متاسفانه دیده شده است که بعضی از مدرسین چنین تعریفی برای عکاسی 360 درجه به هنرجویان خود ارائه نمیدهند. این عزیزان هر عکسی که از یک نقطه شروع شود و به همان نقطه در محور افقی ختم شود عکس 360 درجه خطاب میکنند که این تعریفی اشتباه است. دوستان همیشه باید به زاویه دید عمودی عکس توجه کرده و آموزش غلط باعث میشود که هنرجویان به سمت ثبت عکسهایی نادرست هدایت شوند.

نمونه عکس غلط مصطلح برای عکس 360 درجه – کاروانسرای زین الدین یزد

ابعاد صحیح یک عکس 360 درجه با نسبت 1 به 2 – کارخانه آرگو – تهران

عکس 360 درجه میتواند به وسیله یک چند فریم تهیه شود که در مطالب آتی به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت. ساده ترین تعریف عکس 360 درجه مهمترین اصل آن نیز میباشد که هیچگاه نباید به دست فراموشی سپرده شود. نسبت 360 به 180 در تعریف ساده ریاضی همان نسبت 2 به 1 است که همیشه میبایست در ذهن عکاس فعال باشد. این بدین معنا است که نسبت طول به عرض عکس همیشه باید از نسبت 2 به یک پیروی کن. به طور مثال اگر طول عکس 360 درجه ما 8000 پیکسل است، پس حتما عرض عکس هم باید 4000 پیکسل باشد و اگر چنین نبود، عکس با مشکل مواجه میگردد و قابل نمایش در بستر های مخصوص نخواهد بود.

• عکس 360 درجه به چند روش گرفته میشود

به طور کلی عکس 360 درجه به دو طریق تهیه میشود.
1. به وسیله دوربین های چند جهتی (omnidirectional camera)
2. به وسیله دوربین های DSLR

• دوربین های چند جهتی (omnidirectional camera)

این نوع از دوربین ها مجهز به چند لنز ثابت با زاویه خیلی باز هستند. تمامی آنها از یک پردازنده درون خود استفاده میکنند که این پردازنده عکسهای گرفته شده توسط لنزهای مختلف را ادغام کرده و عکس نهایی را در خروجی قرار میدهد.
امروزه برنامه های زیادی در غالب اپلیکیشن های موبایل وجود دارند که به کاربران این امکان را میدهند تا عکسهای 360 درجه بسازند.
این دوربین ها غالبا برای کاربران آماتور طراحی و ساخته شده است و برای انجام پروژه های حرفه ای کاربرد خوبی ندارند. هر چند شرکت insta360 نسخه های حرفه ای این دوربین ها را ساخته و به بازار ارائه کرده که البته دیگر ارزان قیمت نیستند. به طور مثال مدل Insta360 Titan دارای قیمتی بیش از 1500 دلار است.

دوربین های چند جهتی (omnidirectional camera) از برندهای مختلف

• دوربین های DSLR

دستیابی به عکس 360 درجه صحیح و با کیفیت برای انجام پروژه های حرفه ای از طریق دوربین های DSLR میسر میشود. در این روش عکاس میبایست طی شرایطی کنترل شده، قوانین عکسبرداری حرفه ای پاناراما را رعایت کند و متناسب با زاویه دید لنزی که دارد چند عکس گرفته و سپس به وسیله نرم افزار های مختلفی آنها را پردازش کرده و به عکس 360 درجه نهایی دست پیدا کند.

لنز8میلیمتری سامیانگ

لنز 8-15 کانون مناسب برای عکاسی 360 درجه

بدنه دوربین DSLR کانون-5D Mark3ادوات جانبی دوربین DSLR برای ثبت عکس 360 درجه

• کدام نوع دوربین را انتخاب کنیم

مطمئنا عکاسی 360 درجه با دوربین های DSLR احتیاج به دانش تخصصی زیادی داشته و مشکلات خاص خود را دارد لیکن دوربین های omnidirectional camera برای افرادی که کمترین اطلاعاتی از عکاسی ندارند هم میتواند قابل استفاده باشد. اگر شما یک کاربر معمولی هستید که فقط در پی ثبت لحظات خاطره انگیز تان به صورت عکس 360 درجه هستید، قطعا یک دوربین omnidirectional camera را انتخاب کنید ولی اگر حتی تا حدودی با دانش عکاسی آشنا بوده و قصد دارید از طریق عکاسی 360 درجه و با ساخت تور مجازی کسب درآمد داشته باشید میبایست راه سخت تر را انتخاب کرده و از دوربینهای DSLR بهره ببرید.

• مزایا و معایب عکاسی با omnidirectional camera

ارزان قیمت بودن این نوع از دوربینها، سبک و کم حجم بودن آنها و راحتی در کارکرد از مهمترین مزایای این نوع دوربین ها است.
ولی عدم توانایی در عکاسی با فرمت RAW و بدنه ضعیف آنها باعث گردیده که ضریب ضربه پذیری بالایی داشته باشند و هر گونه ضربه ای به راحتی لنز ها را از تنظیمات سخت افزاری کارخانه خارج کرده و در نتیجه عکس خروجی با نواقص جدی در هنگام ادغام پردازش نهایی روبرو خواهد شد. حتی دیده شده است که گرما یا سرمای هوای محیط باعث شده است به راحتی زوایای لنز ها از تنظیم خارج شوند.

• مزایا و معایب عکاسی با DSLR در عکاسی 360 درجه

گران قیمت بودن این نوع از دوربین ها و ادوات وابسته آن، نیاز به دانش عکاسی مرتبط، سنگینی و جا گیر بودن آنها، نیاز به کامپیوتر جهت پردازش، نیاز داشتن دانش نرم افزاری کافی و احتیاج داشتن به ادوات تکمیلی مانند لنز و هد پاناراما و سه پایه مناسب همگی از معایب کار با این نوع از دوربین ها است.
توانایی عکاسی با فرمت RAW ،رفع هر گونه نقصی در ادغام عکسها، کنترل راحت شرایط نوری مختلف، دستیابی به عکس خروجی با کیفیت بالا را نیز میتوان از مزایای کار با این نوع از دوربین ها دانست.

• چگونه عکس 360 درجه به نمایش در میآید

قابلیت کنترل چرخش تصویر به زوایای مختلف در یک عکس 360 درجه توسط کاربر، نیازمند یک بستر نرم افزاری است. همانطور که گفته شد عکس 360 درجه یک عکس پانارامای ساده است که نسبت طول به عرض آن 2 به 1 است و اگر بخواهیم از آن چاپ تهیه شود به صورت یک عکس پاناراما با اعوجاج خیلی زیاد قابل رویت است. چنانچه در مثال تصویری زیر به نمایش درآمده با استفاده از برخی نرم افزارها میتوان از عکس 360 درجه، شش عکس مختلف خروجی گرفت که در این خروجی ها اعوجاج تصویر تصحیح گردیده. سپس از هر پانل چاپ تهیه کرد و با چسباندن عکسهای چاپ شده به یکدیگر، آن را به صورت یک مکعب چاپ شده در آورد. نرم افزار Pano2vr این امکانات را در دسترس کاربران قرار میدهد.

عکس 360 درجه از کارخانه بلور شیشه اصفهان

با استفاده از نرم افزار عکس بالا به شش پنل مجزا تقسیم شده و آماده چاپ میشود

با چسباندن عکسهای پرینت شده بالا میتوان به یک مکعب چاپ شده دست یافت

امروزه دیگر حتی موبایل های هوشمند هم توانایی به نمایش درآوردن عکس 360 درجه را دارند. فقط کافی است یک عکس 360 درجه را در موبایل ذخیره کنیم و آن را در گالری ببینیم. گوشی موبایل آن را به صورت پیش فرض و قابل چرخش به نمایش در می آورد.
یادآوری این نکته ضروری است که اصولا عکس 360 درجه یک فرمت تحت وب است و برای نمایش آن به یک بستر مجازی همچون وبسایت نیاز است. شبکه اجتماعی فیسبوک نیز از سال 2015 توانایی نمایش عکس 360 درجه را به کاربران خود ارائه کرد و از آن به بعد فقط کافی است کاربران عکس 360 درجه خود را در صفحه خویش بار گزاری کرده و فیسبوک آن را به صورت قابل چرخش به نمایش در می آورد.

• تور مجازی Virtual Tour چیست و چگونه ساخته میشود

چنانچه در یک پروژه چند عکس 360 درجه از نقاط مختلف تهیه شود، میتوان این عکسها را تحت نرم افزارهای مخصوص به صورت یک تور مجازی در آورد و آن را برای مخاطبان به نمایش گذاشت. تور مجازی به عکاس این اجازه را میدهد که نقاط مختلفی که از آنها عکس 360 درجه تهیه شده را به یکدیگر وصل کرده و بازدید کننده بتواند بدون اینکه بخواهد از هر عکس 360 درجه خارج شود وارد عکس 360 درجه دیگری شود.
با استفاده از تور مجازی امکانات ویژه نمایشی هم بسیار گسترده میگردد. تبدیل عکسها به حرکات متحرک زیبا، درج اطلاعات تکمیلی درون عکسها، درج نقشه محل پروژه و نقطه گذاری محل عکسها درون نقشه، قابلیت اضافه کردن ویدیو، عکس، صدا، فایل PDF، لینک وبسایت، علائم گرافیکی، قطب نما درون تور مجازی و بسیاری امکانات دیگر که هر روزه با به روز رسانی نرم افزارها بیشتر میگردد. خروجی تور مجازی میتواند هم به صورت یک فایل HTML جهت بار گزاری در وبسایت و نمایش آنلاین باشد و هم به صورت یک فایل تحت نرم افزار برای پخش آفلاین در کامپیوتر و موبایل.
امروزه وبسایت های زیادی وجود دارند که به کاربران اجازه میدهند که به صورت آنلاین عکسهای 360 درجه خود را بار گزاری کرده و از بستر آنلاین آنها استفاده کنند و تور مجازی بسازند.
در این لینک میتوانید تورهای مختلف مجازی را مشاهده کنید.

• وبسایت های معروف نمایش عکس 360 درجه

معروف ترین وبسایت مستقل که به ارائه خدمات تخصصی عکس و ویدیو 360 درجه میپردازد وبسایت www.360cities.net میباشد. کاربران میتوانند با افتتاح یک حساب رایگان به طور نامحدود عکسهای 360 درجه خود را در این وبسایت بار گزاری کرده و لینک نمایش دریافت کنند و آن لینک را به اشتراک بگزارند. چنانچه شرایط سایت Google Earth در عکس کاربر رعایت شده باشد با تایید عکس از طرف این وبسایت، عکسهای 360 درجه کاربران در Google Earth نیز به نمایش گذاشته میشود. با خرید اکانت یک ساله در این وبسایت میتوان از خدمات حرفه ای آن استفاده کرد. خدماتی همچون دریافت کد های Embedding که امکان آن را به کاربران میدهد تا عکسهای 360 درجه خود را در هر وبسایتی و با هر سایزی که بخواهد، به نمایش درآورد. از دیگر امکانات آن قابلیت اضافه شدن نام کاربر برای استخدام در اجرای پروژه های عکاسی 360 درجه. امکان فروش عکسهای 360 درجه در آژانسهای عکاسی معتبر و دیگر امکانات که پیشنهاد میشود جهت دریافت اطلاعات به وبسایت آنها مراجعه شود.
Google را بدون شک باید از دیگر ارائه دهندگان مطرح نمایش عکس 360 درجه دانست. این شرکت از سال 2007 تحت سرویسی با نام Street View ابتدا در پنج شهر سان فرانسیسکو، لاس وگاس، دنور، میامی و نیویورک خدمات نمایش عکسهای 360 درجه خیابان های این شهرها را روی نقشه Google Map ارائه کرد. این عکسها توسط دوربین هایی که متعلق به شرکت Google بود گرفته میشد.

خودروی شرکت Google برای ثبت تصاویر 360 درجه از خیابانها

این دوربین ها که از نوع omnidirectional camera هستند روی سقف خودروهای شرکت نصب شده و با عبور خودروها از خیابان ها عکسهای 360 درجه ثبت میگردید. در ایتدا به دلیل استفاده از این نوع دوربین ها بسیاری از عکسهای 360 درجه موجود در Google Map از نظر حرفه ای دارای نواقص زیادی بودند که با به روز شدن دوربین ها و پردازش گرها این نواقص به مراتب کمتر شد. هم اکنون گوگل این خدمات را به بیش از 80 کشور جهان ا%