عکسبرداری تجاری و معظل قیمت گذاری

این مقاله قصد آن را ندارد که به مباحث پیچیده حسابداری و محاسبه فرمولهای بدست آوردن COGS (بهای تمام شده) بپردازد. بلکه سعی دارد با زبانی ساده روشن گر راهی باشد برای جوانانی که با شوق و عشق به این حرفه روی می‌آورند. بلکه با آگاهی مناسب از حقایق شغلی خود قدم به عرصه این میدان بگذارند. صد افسوس که بسیاری از آنان در آینده‌ای نه چندان دور به دلیل همین ناآگاهی عطای عکاس تجاری شدن را به لقایش خواهند ‌بخشید.

سوال مهم یک جوان عکاس

اولین سئوال اکثر عکاسانی که تازه می‌خواهند در ژاندر عکاسی تجاری فعالیت کنند این است که “چگونه قیمت بدهیم؟”

با توجه به فراوانی دیگر مشاغل خدماتی و وجود فرمول‌های محاسباتی حسابداری، سئوال فوق در اکثر این مشاغل به راحتی قابل محاسبه و پاسخ است. لیکن از طرفی با توجه به تعداد خیلی محدود مشتریان بالقوه این خدمات و از طرف دیگر اهمیت دانش، تجربه و داشتن تجهیزات مناسب در این ژاندر و همچنین وجود مولفه‌های زیاد دیگر برای عکاسان تجاری جوان این محاسبه را دشوار می‌کند. دلیل سردرگمی خیل عظیمی از هر دو طرف مخاطب این خدمات یعنی هم عکاسان و هم مشتریان آنها در محاسبه همین قیمت تمام شده است.

فرمول ساده محاسبه صحیح قیمت تمام شده در عکاسی تجاری

ساده ترین فرمولی که برای دست یابی به مقدار درآمد می‌توان یافت این است که:    درآمد = مخارج + سود

این فرمول ظاهرا ساده به نظر می‌رسد. ولی حقیت این است که اگر به درستی مولفه‌های تاثیر گذار در مخارج و سود به هر دلیلی نادیده گرفته شوند، دست یابی به درآمد سالم و پایدار بسیار مشکل می‌گردد.

  • مخارج تاسیس یک استودیو عکاسی تجاری

با توجه به قیمتهای موجود در بازار در مرداد 1401 محاسبه مخارج یک عکاس تجاری را در جدول زیر با جزئیات آورده‌ایم. این جدول روشنگر آن است که اگر امروز شخصی بخواهد به عنوان یک عکاس تجاری اقدام به افتتاح یک استودیو عکاسی کند، می‌بایست چه هزینه‌هایی را در نظر داشته باشد. در این راه به حداقل‌ تجهیزات لازم این صنعت بسنده کردیم تا راهنمای جوانان فارغ التحصیلی باشیم که می‌خواهند با کمترین سرمایه پا به این عرصه بگذارند.

لازم به ذکر است که در آخرین بخشنامه‌ استهلاک که در تاریخ 4/11/1395 از سوی سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ گردیده، می‌بایست تغییر روش نرخ ها و روش استهلاک قانون قبلی که عمر مفید وسایل که 10 سال بوده، به 6 سال تغییر کند. ولی همچنان در جدول زیر هزینه استهلاک همان 10 سال در نظر گرفته شده تا حداکثر کارآیی تجهیزات را طلب کرده باشیم.

 

 

حداقل سرمایه لازم افتتاح یک استودیو عکاسی تجاری

ردیف شرح هزینه فی جمع کل
1.        دوربین عکاسی فول فریم دی اس ال آر + 3 عدد لنز +کیف دوربین 1،500،000،000 ريال 1،500،000،000 ريال
2.        استهلاک لوازم عکاسی ردیف 1 بر اساس 10 سال 150،000،000 ريال 1،650،000،000 ريال
3.        4 شاخه فلاش 400 ژول+ پایه ها + تریگر ( همگی برند چینی) 450،000،000 ريال 2،100،000،000 ريال
4.        استهلاک فلاشهای ردیف 3 بر اساس 10 سال 45،000،000 ريال 2،145،000،000 ريال
5.        تجهیزات جانبی استودیو مانند سه پایه، هد، پایه بکراند پرتابل، استند بکراند ثابت برقی، فون 3 عدد، میز عکاسی همگی چینی 500،000،000 ريال 2،645،000،000 ريال
6.        استهلاک تجهیزات جانبی استودیو ردیف 5 بر اساس 10 سال 50،000،000 ريال 2،695،000،000 ريال
7.        تجهیزات جانبی نور پردازی مانند سافت باکس 2 عدد 70×100، 2 عدد 90×60، 2 عدد بیوتی دیش، 2 عدد اسنود، 2 عدد شیدر با توری و فیلترها، 1 عدد رفلکتور، 1 عدد خیمه، 1 عدد میز نور، 2 عدد گیره، پانتوگراف 3 شاحه‌ای، 2 عدد چتر ( همگی برند چینی) 330،000،000 ريال 3،025،000،000 ريال
8.        استهلاک ادوات نور پردازی ردیف 7 بر اساس 10 سال 33،000،000 ريال 3،058،000،000 ريال
9.        کامپیوتر شامل، کیس، سی پی یو، کارت گرافیک مناسب، کارت صدا مناسب، رم مناسب، مونیتور مناسب، کیبورد، دی وی دی رایتر، پاور، موس، هارد دسکتاب، هارد اکسترنال، اسپیکر، پرینتر تک رنگ، محافظ برق، لایسنس آنتی ویروس، تلفن و یک عدد لب تاپ معمولی 900،000،000 ريال 3،958،000،000 ريال
10.   استهلاک کامپیوتر ردیف 9 بر اساس 10 سال 90،000،000 ريال 4،048،000،000 ريال
11.   مبلمان اداری شامل یک عدد میز کار خیلی ارزان، یک عدد صندلی مناسب، سه عدد صندلی پلاستیکی خیلی ارزان، یک عدد میز کوچک، ادوات میز اداری 200،000،000 ريال 4،248،000،000 ريال
12.   استهلاک مبلمان اداری بر اساس 10 سال 20،000،000 ريال 4،268،000،000 ريال
13.   تجهیزات آبدارخانه مانند یخچال، اجاق گاز، کتری برقی، لوازم پذیرایی همگی از ارزانترین برندهای ایرانی بازار 120،000،000 ريال 4،388،000،000 ريال
14.   استهلاک تجهیزات آبدارخانه ردیف 13 بر اساس 10 سال 12،000،000 ريال 4،400،000،000 ريال
15.   رهن و اجاره یک استویو 70 متری در مرکز شهر تهران، ملک قدیمی، سند مسکونی و موقعیت اداری حدود 150 میلیون رهن 15 میلیون اجاره هر ماه

*در اینجا فقط مبلغ رهن محاسبه میشود و مبلغ اجاره بعدا درج میگردد

 1،500،000،000 ريال 5،900،000،000 ريال
16.   مودم + اینترنت مورد نیاز یک سالانه 30،000،000 ريال 5،930،000،000 ريال
17.   هزینه های جاری دفتر مانند آب، برق، تلفن، گاز، موبایل سالانه 60،000،000 ريال 5،990،000،000 ريال
18.   هزینه سالانه بیمه تامین اجتماعی که از کانال صندوق اعتباری هنر برای هنرمندان دایر گردیده 60،000،000 ريال 6،050،000،000 ريال
19.   *هزینه های رایج مثل چای، قهوه، قند، شکر، نوشت افزار و ایاب و ذهاب ماهانه 500 هزار تومان که در جمع نهایی درج میگردد  

*تبصره: تجمیع ردیف 15 و 19 به عنوان هزینه های جاری ماهانه 15 میلیون و پانصد هزار تومان به مخارج کلی اضلفه میگردد

*بار دیگر یادآور این نکته هستیم که جدول بالا بر اساس حداقل‌های مورد نیاز یک عکاس تجاری تنظیم گردیده و تجهیزات و امکانات مناسب و کارآ بین 300 تا 500 درصد بالاتر از جدول فوق می‌باشد. هزینه هایی مانند مالیات، بازاریابی، تبلیغات، هزینه دامین و هاست وب سایت، حقوق کارمند و غیره به هیچ وجه در نظر گرفته نشده است تا حدالامکان هزینه کل پایین نگه داشته شود.

  • سود مطالبه شده یک عکاس

مطالبه سود یا همان دریافتی خالص در کارهای تخصصی هنری بازه گسترده‌ای دارد و با عواملی همچون سطح تحصیلات، سابقه کاری، خلاقیت، مخارج زندگی رایج محل کار و سکونت، مقدار سرمایه اولیه، تورم جاری بر جامعه، نرخ ارز و سطح اجتماعی و فرهنگی ارتباط تنگاتنگی دارد.

اعلام عدد تقریبی 5 میلیون و 700 هزار تومان حقوق و مزایا به عنوان پایه حقوق و عدم وجود آمار دقیق و قابل اعتماد در ایران پیرامون میانگین درآمدی مشاغل مختلف باعث گردید که برای دستیابی به آماری قابل اطمینان تر اقدامات زیر را انجام دهیم

  1. جستجو در آگهی‌های استخدامی مشاغل تقریبا مرتبط با عکاس مانند گرافیست، طراح، تولیدکننده محتوا، فیلمبردار، تدوینگر و غیره و گرفتن آمار حقوق پیشنهادی کارفرمایان در این آگهی ها.
  2. پرسش میدانی از دانشجویان و فارغ التحصیلان عکاسی که در طول چندین سال تدریس با آنها ارتباط داشته‌ایم.
  3. پرسش از همکاران حوزه عکاسی صنعتی، تبلیغاتی و معماری.

به واسطه این تحقیقات و با توجه به محل زندگی و تجربه افراد به این نتیجه رسیدیم که عکاسان جوان خواهان بدست آوردن حقوقی ماهیانه بین 13 الی 20 میلیون تومان هستند. چنانچه متوسط بازه فوق را 16 میلیون تومان در نظر بگیریم این بدان معنا خواهد بود که سود درخواستی عکاسان جوان از حوزه تخصصی خود در سال 1401 مبلغ 16 میلیون تومان در ماه می‌باشد. کاملا آشکار است که به علت پراکندگی نه چندان گسترده گزارشات میدانی این آمار احتمال دارد که خیلی دقیق نباشد. لیکن بر همین عدد اکتفا کرده و به ادامه مطلب می‌پردازیم.

حل فرمول ساده محاسبه صحیح درآمد کل

حال که تقریبا به مجهولات معادله (درآمد = مخارج + سود) دست یافتیم اقدام به حل آن می‌کنیم.

  1. مخارج
    در جدول سرمایه لازم با حداقل امکانات یک استودیو عکاسی نهایاتا به عدد 605 میلیون تومان دست یافتیم. بانکها در سال 1401 به حسابهای طویل مدت اشخاص سالانه مقدار 18 درصد بهره واریز می‌کنند. یعنی اکثر بانکهای رسمی ایران هم اکنون برای یک حساب طویل مدتی به مبلغ 605 میلیون تومان، ماهانه تقریبا 9 میلیون و صد هزار تومان بهره بانکی پرداخت میکنند. هر چند در بازار واقعی امروز کشور، این سود پایین ترین بهره موجود قلمداد می‌شود لیکن در این مقاله همین حداقل بهره ولی با ضریب اطمینان بالا را شاخص خود قرار می‌دهیم و با اضافه کردن مبلغ 15 میلیون و 500 هزار تومان به عنوان هزینه های جاری ماهانه در تبصره جدول حداقل سرمایه که در زیر جدول درج گردیده است، مبلغ مخارج نهایی مبلغ 24 میلیون و 600 هزار تومان خواهد بود.
  2. سود
    در جستجو و گزارش میدانی به عدد 16 میلیون تومان سود درخواستی عکاسان جوان از تخصص آنها دست یافتیم.
  3. درآمد
    چناچه اعداد مخارج و سود را با یکدیگر جمع کنیم به عدد 40 میلیون و 600 هزار تومان خواهیم رسید.

فراوانی پروژه‌های عکاسی

انجمن صنفی سراسری عکاسان صنعتی، تبلیغاتی و معماری اقدام به دایر کردن کارگروهی جهت به روز رسانی تعرفه قیمت گذاری خدمات عکاسی صنعتی، تبلیغاتی و معماری کرده است. این کارگروه بعد از جلسات فراوان و جمع بندی در بهار 1401 اقدام به تنظیم و ارائه یک پرسشنامه کرده است و از اعضاء خود خواست که با جواب دادن به پرسشنامه آن کارگروه را یاری کرده تا انجمن بتواند به تعرفه‌ای واقع بینانه دست پیدا کرده و منتشر کند. این پرسشنامه توسط بیش از 120 نفر از اعضاء انجمن مطالعه گردیده و جواب داده شده است. با اجازه کارگروه محترم تعرفه و قیمت گذاری میخواهیم وام گیر اطلاعاتی کوچک از این جوابها باشیم.

در سوال شماره 11 این پرسشنامه از اعضاء خواسته شده است که به طور میانگین روزهایی که در طول یک ماه قطعا مربوط به تولید عکس برای پروژه می‌شود را تعیین کنند. جدول زیر عینا نمایانگر آمار پاسخ دهندگان است

آمار ارائه شده بر اساس پاسخ عکاسانی است که با صبر و کسب تجریه چند ساله همگی به طور حرفه‌ای مشغول کار در ژاندر عکاسی تجاری هستند. این آمار راهنمای بسیار خوبی خواهد بود برای جوانان کم تجربه، که به این وسیله ارزیابی مناسبی از تعداد فراوانی مشتری‌های بالقوه خود بدست بیاورند.

  • با توجه به تجربه کم فارغ التحصیلان و نداشتن ارتباطات کاری مناسب در ابتدای راه و با کمی ساده گیری و نگاهی امیدوارانه میتوان متوسط فعالیت کاری برای هر عکاس جوان را از جدول بالا ستون ماهانه بین 5 تا 10 روز را انتخاب کرد. یعنی به طور میانگین در هر ماه هفت روز و نیم.
  • از طرف دیگر تجربه کاری بر ما ثابت کرده است که زمان فرآیند یک پروژه عکسبرداری تجاری 3 روز است. که این شامل یک روز برای انجام مراحل عکاسی و 2 روز را برای انجام مراحل تدوین عکسها خواهد بود.
  • چنانچه عدد هفت روز و نیم در میانگین روزهای فعالیت کاری هر عکاس تازه کار را تقسیم بر متوسط 3 روز زمان فرآیند یک پروژه عکسبرداری تجاری کنیم به عدد دو و نیم پروژه در هر ماه می‌رسیم.

جواب اولین سئوال

در ابتدای این بحث اشاره کردیم که اولین سئوال اکثر عکاسانی که تازه می‌خواهند در ژاندر عکاسی تجاری فعالیت کنند این است که “چگونه قیمت بدهیم؟” با تحلیل اطلاعات بالا و بدست آمدن اعداد و ارقام، اکنون تا حدودی می‌شود به این پرسش پاسخ داد، هر چند کمی خوش بینانه

  • حداقل درآمد لازم برای ادامه کار و امید به آینده 40،600،000 تومان در هر ماه است.
  • متوسط تعداد پروژه موجود در بازار کار برای هر عکاس جوان 5/2 روز در هر ماه است.
  • پس نتیجه می‌گیریم که حداقل قیمتی که هر عکاس برای انجام یک پروژه عکاسی تجاری باید طلب کند تقریبا 16 میلیون و 240 هزار تومان برای هر پروژه است.

با این حساب و کتاب چهار انگشتی دیدیم که قبول انجام یک پروژه عکاسی تجاری تمام روز با قبول قیمتی کمتر از 16 میلیون و 240 هزار تومان به زبان محاوره “ضرری بیش نیست”

در این حساب و کتاب به عکاسی با دوربینهای مدیوم فرمت یا حداقل دوربینهای بدون آیینه مطرح روز دنیا و لنزهای دارای شارپنس مورد نیاز یا فلاشهای استودیویی برندهای مطرح یا کامپیوتر های قوی و حتی یک دفتر آبرومند هم پرداخته نشده. مالیات و مارکتینگ را هم نادیده گرفتیم و تا جایی که شد مخارج را سرشکن کردیم، که اگر می‌خواستیم به طور صحیح همه آنها را مد نظر بگیریم. هزینه یک پروژه عکاسی فی‌الواقع خیلی بیشتر از اینها میشد.

***

تکلیف را بر خود مشخص کنید حرفه‌ای هستید یا آماتور

برای بهتر روشن شدن این بحث، مثالی از یک شغل خدماتی دیگر میزنیم.

اگر به نرخ مصوبه کرایه تاکسیرانی تهران در سال 1401 نگاهی بیندازیم می‌بینیم که کرایه تاکسی به طور مثال از مبدا پایانه شهید نظری در میدان آزادی تا میدان ونک با سه سرنشین برای هر نفر 13 هزار و 400 تومان تعیین گردیده است. به عبارت دیگر برای هر مسافرت درون شهری راننده می‌بایست مبلغ 40 هزار و 200 تومان دریافت کند. عوامل زیادی همچون قیمت روز خودرو، سوخت، روغن ماشین، لنت، تایر، استهلاک، سختی کار، عوارض خودرو، مالیات، ترافیک، بیمه، تخصص، متوسط ساعت کاری، خطرات کاری، بُعد مسافت … و همچنین گستردگی تعداد راننده و مسافر دست در دست همدیگر می‌دهند که به یک تعرفه قیمت میانگین 40 هزار تومانی برای هر سفر دست پیدا شود. به زبان ساده اگر ما در مبداء میدان آزادی باشیم و بخواهیم یک تاکسی دربست کرایه کنیم تا به میدان ونک برسیم باید روی عدد 40 هزار تومان به عنوان هزینه این سفر حساب باز کنیم.

بسیاری از والدین را می‌توان یافت که بعد از پایان دوره دبیرستان فرزندانشان و با قبولی آنها در دانشگاه برای آنان یک اتوموبیل تهیه می‌کنند و تا مدتی هم هزینه های آن خودرو را متقبل می‌شوند. این جوانان تازه راننده شده و بیخبر از واقعیتهای هزینه حقیقی نگهداری خودرو هر فرصتی را غنیمت می‌شمارند تا راهی خیابانها شوند، که هم فال است و هم تماشا. این رانندگان جوان گاها به فکرشان می‌رسد که بد نیست تا در مسیری که می‌رود یک مسافر هم سوار خودرو خود کنند تا لااقل یک پول تو جیبی اندکی از آن سفر بدست بیاورند. اگر این جوان به میدان آزادی برود و مقصدش میدان ونک باشد وقتی به پایانه شهید نظری و ازدحام راننده و مسافر می‌رسد. می‌خواهد از این آب گل آلود هر چه زودتر یک ماهی گرفته و به مسیرش ادامه دهد. او حاضر است با مبلغ دربستی 20 هزار تومان هم که شده اولین مسافری که به تورش بخورد را سوار کند، از طرفی او هنوز به درک صحیحی از هزینه های زندگی و به خصوص خودرو شخصیش نرسیده است و از طرف دیگر این سفر نه تنها برایش سختی و مشقت خاصی به همراه ندارد بلکه باعث لذتش با گشت و گذار در خیابانها نیز می‌شود. بدون شک همین جوان در آینده‌ای نه چندان دور اگر بخواهد مسافر کشی را در هر شکل و صورتی که دارد، به عنوان حرفه خود انتخاب کند، امکان ندارد زیر قیمت مصوبه اقدام به جابجایی مسافر کند. او دیگر تمامی هزینه‌های شغل خود را می‌شناسد و همچنین کاملا واقف است که خدمات جابجایی مسافر زیر قیمت مصوبه به هیچ عنوان برایش صرف نخواهد کرد.

مثال فوق روشنگر این حقیقت است که شخص حرفه‌ای با محیط شدن بر دانش، تجربه و سرمایه می‌تواند به درآمد خالص شغل خود دست پیدا کند ولی یک شخص آماتور با محاط گردیدن توسط هیجانات لحظه‌ای، کم تجربگی و عدم شناخت سرمایه توان رسیدن به درآمد خالص حرفه خویش را از دست می‌دهد.

***

طی تجربه کاری 25 ساله خود، بسیار زیاد جوانان با استعدادی را دیده‌ام که با دنیایی پر از امید و آرزو، دست به دامان والدینشان شده‌ و با فراهم کردن اندک سرمایه کاری، وارد کسب و کار عکاسی تجاری می‌شوند. متاسفانه عواملی همچون:

  • ترس از نچرخیدن چرخ کسب و کار
  • خویش را حرفه‌ای قلمداد نکردن
  • بیش از حد اهمیت دادن به کارفرما
  • نداشتن دانش کافی نسبت به مخارج خود اشتغالی
  • بیش از حد اولویت دادن به داشتن نمونه کار در هر ژاندری و به هر قیمتی
  • نداشتن دانش اقتصاد کارآفرینی
  • نداشتن بازاریابی مناسب
  • تحت تاثیر قرار گرفتن توسط قول‌های یک کارفرما پیرامون پروژه‌های آتی که به ندرت محقق می‌گردد

همه اینها باعث می‌گردند که اعتماد به نفس حرفه‌ای عکاسان جوان از همان ابتدا دچار افت شدید شده و این عزیزان حاضر شوند با هر قیمت نازلی یک پروژه عکاسی تجاری را بپزیرند.

یک عکاس جوان چنانچه وقت و زمانی را که میخواهد به یک پروژه ارزان قیمت بسپارد، آن زمان را صرف مطالعه و آموختن نکات به روز دنیا کند، مطمئنا نتیجه بهتری در آینده کسب خواهد کرد. کافی است که در اینترنت نگاهی به پلتفرمهای دیجیتال ارائه کننده خدمات بازاریابی به هنرمندان فریلنس مانند پونیشا بزنیم که شاهد این مدعا را ببینیم که پر است از کمپینها و پروژه‌های تعریف شده ارزان قیمت که از طرف همین عکاسان جوان مورد قبول انجام آنها واقع می‌شوند. دیدگاه این عکاسان جوان به شغلشان همانند نگاه آن راننده جوانی است که فقط قصد داشت چند ساعتی را با خودرو پدر به گشت و گذار بگذراند و یک پول جیبی هم در بیاورد.

خیلی زود چرخ فلک حقایق خود را بر عکاسان جوان هویدا می‌سازد. با سر زندن به اپلیکیشن‌ها و وبسایت‌های فروش اجناس دست دوم، لشکر عظیم اجناس دست دوم عکاسی را می‌توان یافت که در صف یافتن یک مشتری جوان دیگری انتظار می‌کشند. این همه دوربین و لنز و تجهیزات دست دوم و همگی با برجسب در حد آکبند، به ما می‌فهماند که چه تعداد از این جوانان جویای نام عطای عکاس تجاری شدن را به لقایش بخشیده‌اند.

 

مجید پناهی جو

مرداد 1401