عکاسی 360 درجه و تور مجازی (قسمت دوم- دستورالعمل های عکاسی 360 درجه)

عکاسی 360 درجه و تور مجازی (قسمت دوم- دستورالعمل های عکاسی 360 درجه)

در بخش اول این مقالات تا حدودی به تاریخ عکاسی پاناراما و چگونگی به وجود آمدن عکاسی 360 درجه پرداختیم. همچنین در بحث ابزار شناسی در باره انواع دوربین های موجود برای عکاسی 360 درجه توضیحاتی ارائه گردید. در این مقاله قصد داریم که بیشتر به آماده سازی و چگونگی عکاسی 360 درجه به وسیله دوربین های DSLR بپردازیم. عکسبرداری 360 درجه با دوربین های DSLR احتیاج به داشتن دانش پایه عکاسی دارد. لذا این مقاله فقط برای آن دسته از مخاطبین به نگارش درآمده است که دارای اطلاعات پایه عکاسی هستند.

سنسور ها و عکاسی 360 درجه

همانطور که میدانید دوربین های DSLR  از نظر اندازه سنسور به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند.

1. دوربین های فول فریم (Full Frame) : دوربین های فول فریم به دوربین هایی گفته میشود که دارای سنسوری به اندازه 36×24 میلیمتر هستند. این اندازه سنسور که اکنون در دنیای عکاسان جایگاه ویژه ای پیدا کرده است، میراث خوار دوربین های 35 میلیمتری آنالوگ میباشد و دارای خواص هندسی و بصری زیادی است.
2. دوربین های کراپ (Crop) : دوربین های کراپ به کلیه دوربین هایی اطلاق میشود که اندازه سنسور آنها کوچکتر از اندازه 36×24 میلیمتر باشد. این دوربین ها که دارای سنسور با اندازه های متفاوتی هستند با اسامی مختلفی مانند APS-c  یا APS-h یا چهار سوم و غیره شناخته میشوند. سازندگان مختلف، متناسب با طراحی خود اندازه های متفاوتی از سنسور را ارائه میدهند.
   

به طور قطع عکاسانی که این مقاله و عکسبرداری 360 درجه با دوربین DSLR برایشان جذاب است بر این تقسیم بندی واقف هستند و احتیاج به توضیحات تخصصی بیشتری دیده نمیشود، لیکن به دلیل اینکه عکاسی 360 درجه با دوربین DSLR با یکی از این دو فرمت انجام میپذیرد، توضیحات ارائه شده در ادامه مطلب دارای اهمیت خواهد بود.

برای عکاسی 360 درجه از چه لنزی استفاده کنیم

عکس 360 درجه را میتوان با هر لنزی و با هر فاصله کانونی گرفت. نکته مهم این است که چگونه انجام این کار را راحت تر کرده و احتمال بروز خطا هنگام عکاسی و پردازش را به حداقل برسانیم. هر چقدر از لنز هایی با فاصله کانونی بزرگتری استفاده کنیم در نتیجه به تعداد بیشتری عکس برای دستیابی به تصویر خروجی نهایی نیاز خواهد بود و به همان نسبت هم احتمال بروز خطا هنگام عکاسی و پردازش نیز بالا میرود. پیشنهاد ما استفاده از لنز 8 میلیمتر است. امروزه این لنز به یکی از پر کاربرد ترین لنز ها برای عکاسی 360 درجه تبدیل شده است.

کدام فرمت را انتخاب کنیم کراپ یا فول فریم

هر هنرجوی عکاسی به خوبی میداند که انتخاب دوربین فول فریم به بالا رفتن کیفیت عکس کمک بسیاری میکند ، حال باید دید که این موضوع در باره عکس 360 درجه چگونه است.
همانطور که ذکر شد لنز 8 میلیمتری پر کاربرد ترین لنز برای عکاسی 360 درجه است اما نکته مهم این است که لنزهای 8 میلیمتری چقدر همپوشانی با سطح CCD دوربین دارند.
همانطور که در تصویر زیر کاملا مشهود است، هنگامی که از لنز 8 میلیمتری استفاده میکنیم در دوربین های فول فریم همپوشانی کامل سطح CCD دوربین انجام نمیپذیرد و به دلیل اعوجاج زیاد حدود 50 درصد از پیکسل های موجود در سطح CCD دوربین در تشکیل تصویر نهایی نقشی ندارند و در عمل دوربین فول فریم کاربرد اصلی خود را که همان استفاده از تمامی پیکسلهای موجود در سطح 36×24 میلیمتر است، از دست داده و عملا برای ما نقش یک دوربین کراپ را ایفا میکند. لذا هنرجویان توجه داشته باشند که همیشه استفاده از دوربین فول فریم منتج به دستیابی به تصویر با کیفیت تری نخواهد شد و گاهی حتی استفاده از دوربین کراپ تصویر با کیفیت تری به ما خواهد داد. البته شایان ذکر است که نکته ذکر شده برای همه دوربین ها صدق نمیکند و بستگی به برند دوربین دارد و همیشه سطح CCD و مقداری همپوشانی تصویر باید محاسبه گردد. به طور مثال مساحت سطح CCD  یک دوربین فول فریم 864 میلیمتر مربع است و مساحت سطح CCD  یک دوربین APS-H کانون 548 میلیمتر مربع است، پس اگر 50 درصد از سطح CCD دوربین فول فریم غیر قابل استفاده گردد، سطحی که تصویر در آن شکل میگیرد تقریبا 432 میلیمتر است که با مقایسه با سطح دوربین APS-H اندازه کوچکتری خواهد بود ولی در مقایسه با سطح دوربین APS-C که مساحتی برابر 329 میلیمتر مربع دارد هنوز از برتری نسبی برخوردار است.
نتیجه میگیریم که به راحتی با دوربین های کراپ میتوان عکاسی 360 درجه انجام داد و در بعضی از موارد به کیفیت بهتری نسبت به دوربین فول فریم نیز میتوان دست یافت.

برای یک عکس 360 درجه چه تعداد عکس باید گرفت

همانطور که ذکر گردید با هر لنزی میتوان عکس 360 درجه گرفت ولی با توجه به توضیحات ارائه شده چنانچه از لنز 8 میلیمتری استفاده شود با دوربین های کراپ حد اقل 6 عکس و با دوربین های فول فریم حداقل 4 عکس احتیاج است که به وسیله آنها عکس 360 درجه خود را خلق کنیم.
با توجه به این موضوع که این مقاله برای هنرجویان به رشته تحریر در میآید و اکثر این عزیزان از دوربین های کراپ استفاده میکنند لذا زین پس مبنای ما عکاسی با دوربین های کراپ و با استفاده از لنز 8 میلیمتری خواهد بود. البته عزیزانی که از دوربین های فول فریم استفاده میکنند نیز میتوان همین دستورالعمل ها را کم و بیش استفاده کرده و به عکس نهایی دست پیدا کنند.

ادوات مورد احتیاج عکاسی 360 درجه

وسایل مهم دیگری که برای عکاسی 360 درجه احتیاج مبرمی به آنها دارید عبارت است از اول سه پایه عکاسی با هد مدرج و دوم هد مخصوص پاناراما.
چنانچه از یک هد پاناراما استفاده میکنید که در محور اتصال به سه پایه، مدرج بوده و قابلیت چرخش دارد، دیگر داشتن هد مدرج برای سه پایه الزامی نیست.
و در نهایت اگر از دوربینی استفاده میکنید که فاقد امکانات نرم افزاری تراز است. حتما باید یک تراز ترجیحا سه محوره حبابی که روی کفشک دوربین نصب میشود را تهیه کرد.

همانطور که در تصویر بالا دیده میشود هد پانارامایی وجود دارد که به وسیله یک حلقه به لنز دوربین متصل میگردد. به هنرجویان توصیه میگردد که از این نوع هد پاناراما استفاده نکنند. با استفاده از این نوع هد، هنگام عکاسی تمامی وزن دوربین باید به وسیله لنز تحمل گردد و این موضوع باعث میشود در استفاده طویل مدت آسیب جدی به لنز وارد گردد.

آیا باید همیشه با کادر عمودی عکس بگیریم

با نگاهی کاوش گرانه به اکثر هد های پاناراما، به راحتی متوجه میشویم که ساختار هد پاناراما برای عکاسی عمودی طراحی شده است. از آنجاییکه عکاسی 360 درجه را با لنز 8 میلیمتری انجام میدهیم، با چهار عکس  در کادر عمودی، تمامی 360 درجه پیرامون با همپوشانی کامل مناطق مشترک ثبت میگردد. کادر عمودی عکس در مرحله ویرایش نیز احتمال وجود خطا را به حداقل میرساند. بدین دلیل است که تمامی عکسها را باید با کادر عمدی ثبت کرد.

عکس 360 درجه گیگا پیکسل (Giga Pixel) چیست و چگونه ساخته میشود

عکس 360 درجه گیگا پیکسل همان عکس 360 درجه معمولی است که ما در این مطلب قصد آشنایی با آن را داریم. تفاوت اصلی این گونه از عکسها که دارای سایز بسیار بزرگی هستند با 360 درجه های معمولی این است که در این نوع از عکسها از لنزهای با زاویه بسته تر استفاده میشود. تصویر زیر یک هد پاناراما مخصوص عکاسی 360 درجه گیگا پیکسل را به نمایش گذاشته است.

هر چقدر فاصله کانونی لنزی که هنگام عکسبرداری از آن استفاده میکنیم بزرگتر باشد، برای دستیابی به عکس نهایی به تعدادی بیشتری عکس احتیاج داریم و در نتیجه عکس خروجی نیز، ابعاد و حجم بالاتری خواهد داشت و از توانایی بزرگ نمایی قوی تری برخوردار خواهد بود. معمولا برای تسهیل در اینگونه عکسبرداری از هد پاناراما موتور دار استفاده میشود. میتوان متناسب با فاصله کانونی لنز با اتصال کابلی آن به دوربین، طی یک برنامه از پیش داده شده، زاویه چرخش دوربین را مشخص کرد و عکاسی را انجام داد. موتور هد پاناراما به طور خودکار چرخیده و اقدام به عکاسی میکند. اگر به دنبال خلق عکس 360 درجه گیگا پیکسل  (Giga Pixel) هستند و از هد پانارامای موتور دار با لنزهای زاویه دید بسته تله استفاده میکنید، چنانچه طراحی هد موتور دار اجازه دهد میتوانید عکسها را به صورت افقی ثبت کنید. البته فراموش نکنید که احتیاج به کامپیوتری با پردازنده بسیار قوی دارید.

شروع عکاسی 360 درجه

• نکات مهمی که در شروع عکاسی 360 درجه باید دانست

1. شناخت نودال پوینت (Nodal Point)
2. پیدا کردن نودال پوینت
3. تنظیم محور چرخش هد پاناراما بر روی نودال پوینت
4. زاویه چرخش صحیح و یکسان دوربین
5. شناخت پرسپکتیو و رعایت سطح تراز محور عمودی و افقی دوربین
6. عکاسی 360 درجه با فرمت RAW
7. فوکوس دستی (Manual Focus)
8. عدم تغییر سرعت شاتر و دیافراگم
9. ثبت عکسها

• شناخت نودال پوینت (Nodal Point)

توضیح علمی این اصطلاح میگویید: نودال پوینت در لنز نقطه ای است مجازی که پرتو های نوری رسیده از موضوع عکاسی به لنز بدون تغییری نسبی در این نقطه با هم تلاقی میکنند و سپس از آن گذشته و تصویر را تشکیل میدهند. درک تئوریک نودال پوینت برای هنرجویان ممکن است کمی با ابهام همراه باشد. بنابراین با توضیحاتی بیشتر به آن خواهیم پرداخت.

شناخت نودال پوینت در عکاسی پاناراما و عکاسی 360 درجه دارای اهمیت بالایی است. زیرا ماهیت این نوع عکاسی در چرخش دوربین، گرفتن چند عکس است و اتصال عکسها به یکدیگر است. هنگام چرخش دوربین نودال پوینت نقش بسیار مهمی ایفا میکند. چنانچه هنگام چرخش دوربین، محور چرخش دوربین روی نودال پوینت نباشد، تصویر اجسام موازی دچار جابجایی در تصویر شده و همپوشانی اجسام تغییر میکند که به آن خطای پارالکس یا خطای خطوط موازی نیز گفته میشود. به همین دلیل برای عکاسی 360 درجه نیاز به هد پاناراما است تا چرخش دوربین روی نقطه نودال پوینت تنظیم گردد.
در تصویر زیر دو عکس با چرخش 90 درجه ای دوربین گرفته شده است که محور چرخش روی نودال پوینت نبوده است. در تصویر سمت چپ که جزئیات محل مشترک دو عکس نمایش داده شده، تصویر ستون فلزی جلوی تصویر و قاب عکس موجود در انتهای تصویر با چرخش کاملا جابجا میگردد.

این بار در تصویر زیر باز با همان چرخش نود درجه ای عکس بالا گرفته شده است ولی اینبار چرخش دوربین روی نودال پوینت تنظیم شده است. حال در تصویر سمت چپ که جزئیات محل مشترک دو عکس نمایش داده شده، کاملا مشخص است که تصویر ستون فلزی جلوی تصویر و قاب عکس موجود در انتهای تصویر دچار جابجایی نشده و همپوشانی آنها نسبت به یکدیگر ثابت است.

تصویر زیر نشان میدهد که با تنظیم ناصحیح چرخش دوربین و بروز خطای پارالکس، چگونه در تصویر نهایی دچار مشکل خواهیم شد

عکس بالا نتیجه نهایی چسبیدن عکسهایی است که محور چرخش روی نودال پوینت نبوده و چرخش دوربین صحیح نیست. خطای پارالکس در عکس کاملا مشهود است.
حالا در تصویر زیر نشان داده شده وقتی تنظیم صحیح چرخش دوربین روی نودال پوینت اعمال شود، چگونه در تصویر نهایی هیچ مشکلی نخواهیم داشت.عکس بالا نتیجه نهایی چسبیدن عکسهایی است که محور چرخش روی نودال پوینت بوده و چرخش صحیح است. خطای پارالکس در عکس دیده نمیشود.

برای درک بهتر این موضوع، یک روش بسیار ساده پیشنهاد میگردد.
ابتدا یک دست خود را دراز کرده و سپس یکی از چشمهای تان را بسته و با یکی از انگشتان نقطه ی در فاصله چند متری را پوشش دهید. حال با چرخش گردن و ثابت نگاه داشتن دست خود، به راحتی متوجه میشوید که همپوشانی انگشت شما با نقطه مورد نظر از بین رفته و نقطه ای دیگر با انگشت شما همپوشانی میکند. این درحالی است که شما دست تان را ثابت نگه داشته‌اید و فقط  محل چشم خود را از چپ به راست یا بالعکس حرکت داده‌اید. دلیل این پدیده محور حرکت چشم است که در راستای ستون فقرات بدن میباشد. در دوربین عکاسی هم عیناً این موضوع انجام میپذیرد و هنگام چرخش دوربین، اگر حرکت دوربین بر محور نودال پوینت لنز نباشد همپوشانی اجسام موازی دچار تغییر میگردد. در مثال های تصویری بالا سعی گردیده خطای پارالکس بهتر به نمایش گذاشته شود.

• پیدا کردن نودال پوینت لنز

روش های علمی و تجربی زیادی در پیدا کردن نودال پوینت وجود دارد ولی راحت ترین روش، رجوع به مشخصات فنی ارائه شده از طرف کارخانه سازنده لنز میباشد. هنرجویانی که از لنزهایی با فاصله کانونی متغییر استفاده میکنند توجه داشته باشند که نودال پوینت لنز آنها در هر فاصله کانونی تغییر میکند، لذا پیشنهاد میشود از لنزهایی با فاصله کانونی ثابت استفاده کنند تا دچار سردرگمی در پیدا کردن صحیح نودال پوینت نشوند.
در تصویر زیر مشخصات محل نودال پوینت که توسط سازندگان مختلف ارائه گردیده نشان داده شده است.

امروزه اکثر سازندگان لنز ها با کشیدن خطی بر دور لنز سعی کرده اند که این مشکل را برای عکاسان برطرف کرده و آنها را در یافتن نودال پوینت لنز خود یاری دهند. اما خاطر نشان میکنیم که این امر برای همه لنز ها صدق نکرده و وجود یک رینگ قرمز رنگ به دور لنز همیشه به معنای نودال پوینت نیست و بهتر است به بروشور سازنده مراجعه شود.
همانطور که در تصویر زیر مشاهده میکنید با اینکه هر دو لنز 8 میلیمتری میباشند و ساخت کارخانه سامیانگ کره جنوبی هستند ولی محل تلاقی مرکز لنز با حلقه دور لنز در یکی به معنای نودال پوینت است و در دیگری چنین نیست.

• تنظیم محور چرخش هد پاناراما بر روی نودال پوینت

در مطالب بالا خواندید و مشاهده کردید که چنانچه محور چرخش دوربین روی نقطه نودال پوینت تنظیم نباشد خطای پارالکس و ایجاد مشکل در ساخت نهایی عکس 360 درجه اجتناب ناپذیر است. برای پرهیز از این خطاها کافیست قبل از شروع عکاسی، محور چرخش هد پاناراما را بر روی نودال پوینت لنز تنظیم کنیم. این کار به وسیله دو ریل عمودی و افقی موجود در هد پاناراما به راحتی قابل انجام است.

محوری که دوربین روی آن وصل میشود، تنظیم جلو و عقب رفتن دوربین را انجام میدهد و محوری که هد پاناراما از طریق آن روی سه پایه وصل میشود، تنظیم حرکت چپ و راست رفتن دوربین را انجام میدهد. با این چهار حرکت و البته کمی تمرین  به راحتی میتوان محور چرخش هد پاناراما که همان محور چرخش اصلی سه پایه است را روی نقطه نودال پوینت تنظیم کرد.
بازوهای تنظیم کننده چرخش هد پاناراما روی نقطه نودال پوینت در تصاویر زیر به نمایش درآمده است

• زاویه چرخش صحیح و یکسان دوربین

میزان چرخش دوربین بستگی مستقیم به زاویه دید لنز دارد. همانطور که قبلا ذکر شد در حال حاضر لنز 8 میلیمتری مناسب ترین لنز برای عکاسی 360 درجه است و بر همین اساس زاویه چرخش دوربین میبایست 90 درجه باشد که البته تا پنج درجه در شرایط خاص میتوان هنگام عکاسی آن را کاهش یا افزایش داد. در این مرحله است که اهمیت مدرج بودن هد سه پایه یا هد پاناراما مشخص میشود.

توصیه میگردد که هنگام عکاسی، دوربین را به سمت راست (در راستای حرکت عقربه های ساعت) چرخانده شود و بعد از هر 90 درجه عکس گرفته شود زیرا در مرحله بعد از عکاسی که مرحله وارد کردن عکسها به کامپیوتر میباشد و ویرایش اولیه عکسها و گرفتن خروجی مناسب بهتر است در نرم افزار Adobe Lightroom انجام شود و از آنجاییکه ترتیب نمایش عکسها در این نرم افزار از چپ به راست است لذا وقتی عکسها درست کنار هم قرار بگیرند، هنگام کار با نرم افزار از نظر بصری نیز فرایند ویرایش راحت تر خواهد شد.

• شناخت پرسپکتیو و رعایت سطح تراز محور عمودی و افقی دوربین

رعایت اصول کادر بندی و شناخت کامل پرسپکتیو خطی کمک میکند که هر چه بهتر تصویر ثبت شده خود را به واقعیت مکانی محل عکاسی نزدیک کرد. با تراز نگه داشتن دوربین در دو محور افقی و عمودی چنین فرآیندی به راحتی قابل دسترس است. باید توجه کرد که قبل از نصب دوربین روی هد پاناراما محور عمودی هد پاناراما و محور افقی آن بر یکدیگر قائم باشند. این امر به وسیله شاخصی که روی هد پاناراما درج شده است به راحتی امکان پذیر است.

هنرجویان باید توجه داشته باشند که هنگام عکاسی هر تک عکسی که میگیرند، دوربین باید در دو محور عمودی و افقی تراز باشد. لیکن به خصوص در مکانی که سطح زمین شیب دار است بسیار اتفاق میافتد با چرخش 90 درجه ای دوربین، با اینکه در عکس اول دوربین را تراز کرده ایم ولی پس از چرخش 90 درجه ای دوربین از تراز خارج میشود که حتما باید دوربین دوباره تراز گردد.
توصیه میشود برای راحتی در این کار ابتدا سه پایه اصلی را در دو محور کاملا تراز کنیم. سپس هد پاناراما را بسته و هد را تراز کنیم و آنگاه دوربین را روی هد نصب کنیم و دوربین را تراز کنیم. بدین ترتیب هنگام چرخش نود درجه ای، کمترین تغییر را در ترازی دوربین خواهیم داشت.
امروزه اکثر دوربین ها از یک تراز داخلی بهره میبرند که به عکاس کمک میکند دوربین خود را در  یک یا هر دو محور تراز نگاه دارد. اما اگر از دوربینی استفاده میکنید که فاقد این امکانات است داشتن یک تراز حبابی ترجیحا سه محوره که روی کفشک فلاش دوربین نصب میشود واجب خواهد بود.

• عکاسی 360 درجه با فرمت RAW 

یکی از مهمترین برتری های دوربین های DSLR نسبت به دوربین های omnidirectional توانایی گرفتن عکس با فرمت RAW است. عکاسی با فرمت RAW به عکاسان این اجازه را میدهد که میزان کلوین رنگی و شدت نور مناطق روشن و تاریک را تا حد زیادی مهار کنند. تمامی 360 درجه اطراف دوربین همیشه دارای شدت نور یکسانی نیست. به طور مثال وقتی در فضای بیرونی عکاسی میکنیم شدت نور در زوایای رو به خورشید با شدت نور در زوایای کناری و پشت به خورشید متفاوت است. فرمت RAW به عکاسان این امکان را میدهد که شدت نور را در تمامی جهات تا حد قابل قبول یکسان سازی کنند. در عکاسی 360 درجه از فضای داخلی نیز مشکل وجود منابع نوری مختلف با کلوین رنگی و شدت نور متفاوت وجود دارد. این مشکلات تا حد زیادی به کمک عکسبرداری با فرمت RAW برطرف میگردد.

با همه این توضیحات اگر به هر دلیلی هنرجویان قادر به استفاده از فرمت RAW نبودند حتما در تنظیمات دوربین خود میزان تراز سفیدی (white balance) را از حالت خودکار (Auto) تغییر داده و آن را متناسب با منبع نور اصلی محیط تنظیم کنند.

• فوکوس دستی (Manual Focus)

خارج از عمل وضوح و تاری تصویر، یکی از اعمالی که چرخش حلقه فوکوس لنز انجام میدهد این است که با تغییری اندک فواصل اجسام نسبت به یکدیگر تغییر پیدا میکنند. این تغییر در عکاسی 360 درجه مجاز نبوده و ممکن است منتج به خطای پارالکس گردد. لذا از ابتدا لنز را از حالت فوکوس خودکار خارج و آن را به فوکوس دستی تبدیل کنید و سپس متناسب با محل عکاسی مهمترین فاصله را به عنوان پیش فرض فوکوس کرده و تمامی عکسها را در آن فاصله عکاسی کنید. یادآوری این نکته ضروریست که لنز مورد استفاده شما یک لنز واید 8 میلیمتری است که دارای عمق میدان بسیار زیادی است و همین خصوصیت به عکاس کمک میکند که میزان عمق میدان کامل دست پیدا کند. فقط کافی است که از دیافراگم بسته تر مانند 11 تا 16 استفاده شود تا به عمق میدانی گسترده دست پیدا کنید.

• عدم تغییر سرعت شاتر و دیافراگم

کاملا مشخص است که میزان نور موجود در یک محیط 360 درجه یکسان نبوده و در زوایای مختلف شدت متفاوتی دارد و عکسبرداری از هر زاویه متناسب با نورسنجی آن زاویه، میزان سرعت شاتر و دیافراگم خود را میطلبد. لیکن هنرجویان توجه داشته باشند که از استفاده از سرعت شاتر و دیافراگم مختلف در عکاسی 360 درجه باید اجتناب کرد و تمامی عکسها را با یک شاخص ثابت سرعت شاتر و دیافراگم عکاسی کرد.
فقط کافی است ابتدا زاویه ای را انتخاب کنید که میزان شدت نور آنجا تا حدودی برابر میانگین میزان شدت نور محیط است. سپس از آن زاویه، نور سنجی کرده و میزان سرعت شاتر و دیافراگم دوربین را بر آن اساس تنظیم کرده و الباقی عکسها ر با همان تنظیمات ثبت کنید. این کار به هنرجویان کمک میکند که عکس نهایی 360 درجه کاملا یکدست شود و خطوط اتصال تصاویر بدون کوچکترین تغییری در نور و رنگ به هم وصل گردد. استفاده کردن از فرمت RAW به عکاسان این اجازه را میدهد که اختلاف شدت نور در عکسهای مختلف را با یک ویرایش ساده یکسان سازی کنند.
مثال : در یک روز آفتابی میخواهیم از یک محیط باز عکس 360 درجه تهیه کنیم. اگر از نورسنج دوربین استفاده میکنید ابتدا زاویه دوربین را به سمت محیطی بچرخانید که آفتاب یا سایه شدید در تصویر وجود نداشته باشد و از آن محیط نور سنجی کنید. به طور مثال نورسنج دوربین سرعت 1/125  و دیافراگم 11 را نشان میدهد. از اینجا به بعد تمامی عکسها را با همین سرعت شاتر و دیافراگم عکاسی کرده و دیگر به نورسنج دوربین توجه نکنید. به طور یقین وقتی دوربین به سمت آفتاب میچرخد و نور بیشتری وارد لنز میشود اعداد نورسنج شما تغییر کرده و مثلا عدد 1/250 و دیافراگم 16 را نشان میدهد یا اگر زاویه دوربین به سمت سایه های شدید بچرخد، نورسنج عدد 1/60 و دیافراگم 8 را نشان میدهد. به همه این اعداد اعتنایی نکرده و تمامی عکسهای خود را با همان نورسنجی اولیه یعنی 1/125 و دیافراگم 11 ثبت کنید. فرمت فایل خام RAW به شما این اجازه را خواهد داد که در انتها از طریق نرم افزار همه عکسها را به طور یکدست ویرایش کنید. ابزارک هایی مانند Brush و Linear Gradient و Radial Gradient در لایت روم در این خصوص کاربرد بسیار خوبی دارند.

• استفاده کردن از HDR در عکاسی 360 درجه

همچنان که در مثال تصویری زیر میبینید گاهی اوقات که میزان اختلاف شدت نوری محیط بسیار زیاد است، میتوان با استفاده کردن از تکنیک HDR (High Dynamic Range) به طور دستی استفاده کرد. توصیه میگردد از نرم افزارهایی که به صورت خودکار دو یا چند عکس را به HDR  تبدیل میکنند استفاده نکنید و به صورت دستی از هر زاویه دو یا سه عکس با سرعت شاتر و دیافراگم مختلف تهیه کرده و سپس بعد از ادغام آنها اقدام به ساخت عکس نهایی کنید.
در مثال زیر عکسهای ستون A همگی با سرعت شاتر 1/80 ثانیه و دیافراگم 11 جهت ثبت بهتر فضای روشنتر ثبت شده است و عکسهای ستون B همگی با سرعت شاتر 1/20 ثانیه و دیافراگم 11 جهت ثبت بهتر فضای تیره تر ثبت شده است. از تلفیق این دو عکس، عکسهای ستون C بدست آمده است که برای ساختن عکس نهایی 360 درجه از آنها استفاده میشود.

• امروزه بسیاری از نرم افزارهای حرفه ای ساخت عکس 360 درجه امکانات HDR کردن عکسها را داخل برنامه به شما میدهند و دیگر لازم نیست که عکسها را قبل از پردازش نهایی یکسان سازی کنید

• ثبت عکسها

اکنون با رعایت اصول ذکر شده میتوان اقدام به عکسبرداری و ثبت عکسها کرد.
اگر از دوربین فول فریم استفاده میکنید تعداد عکسهای مورد نیاز شما چهار عکس است که میبایست هر کدام را با زاویه چرخش 90 درجه ای به سمت راست یا چپ ثبت کنید.
اگر از دوربین کراپ استفاده میکنید تعداد عکسهای مورد نیاز شما شش عکس است که میبایست چهار عکس را با زاویه چرخش 90 درجه ای به سمت راست یا چپ ثبت کنید و یک عکس در زاویه چرخش 90 درجه به بالا و یک عکس در زاویه چرخش 90 درجه رو به پایین ثبت شود.

• نکته مهم: برای گرفتن عکس در زاویه 90 درجه رو به بالا و زاویه 90 درجه رو به پایین حتما از بازوی قابل چرخش هد پاناراما استفاده کنید و دوربین را از محل اتصال به هد نچرخانید. چرخش دوربین رو به بالا و رو به پایین نیز مانند دیگر چرخش ها باید در محور نودال پوینت باشد.
  

خلاصه دستورالعمل عکاسی 360 درجه

در انتها به طور خلاصه مراحل عکاسی 360 درجه را یک بار دیگر بیان میگردد

1. تراز کردن سه پایه عکاسی
2. نصب هد پاناراما و تراز کردن هد پاناراما
3. نصب دوربین روی هد پاناراما و تراز دوربین در دو محور عمدی و افقی
4. تنظیمات دور بین :
   شامل ثبت با فرمت RAW ، استفاده از فوکوس دستی و استفاده از سرعت شاتر و دیافراگم یکسان در تمامی عکسها
5. ثبت عکس و چرخش نود درجه به راست. دوباره تراز کردن دوربین و باز ثبت عکس (در تمامی عکسها دوربین باید در دو محور عمودی و افقی تراز باشد)
6. ثبت عکس بالا و پایین دوربین با چرخش بازوی هد (در دوربین های کراپ)

مرحله بعد که ویرایش عکسها و ساخت نهایی عکس 360 درجه است در مقاله بعدی ارائه خواهد شد.

خرداد 1402

مجید پناهی جو